O autocoidado do coidador

A entrega que moitos coidadores realizan aos coidados do seu familiar con dependencia leva en ocasións a asumir situacións e riscos excesivos que pouco xogan a favor do seu benestar e do éxito nos coidados. Estas situacións e riscos adoitan concretarse en:

• Asumir unha carga de tarefas e responsabilidades excesiva, por enriba das súas capacidades.
• Non aproveitar toda a axuda dispoñible.
• Realizar accións e tomar decisións que xogan en contra do seu estado de saúde e benestar.
• Non realizar accións a favor do seu estado de saúde e benestar, especialmente as referidas á prevención de enfermidades.
• Descoidar as accións e as estratexias a adoptar a medio e longo prazo.
• Restar tempo de descanso por atender as necesidades do noso familiar.
• Descoidar a alimentación.
• Non practicar exercicio.
• Descoidar e restar importancia aos problemas de saúde que poidamos ter.

Os coidados que nos proveemos a nós mesmos son tan importantes como os coidados que o noso familiar necesita. De feito, e como viñemos repetindo nesta Guía, coidar de nós mesmos é a mellor maneira de estar preparado e obter e mellorar as nosas capacidades para coidar axeitadamente das necesidades do noso familiar.

Coidar de nós mesmos é o que chamamos AUTOCOIDADO.

Á hora de comprender e adoptar unha actitude activa ante o autocoidado, debemos ter en conta:

• Coidar de nós mesmos é coidar mellor do noso familiar.
• O maior valor e apoio que ten o noso familiar con dependencia son os seus coidadores.
• Ninguén mellor que nós sabe como nos sentimos e qué é o que nos sucede. Por iso, somos o axente principal do noso coidado.
• Pero non podemos facelo sós. Coidarnos a nós mesmos implica aceptar toda a axuda dispoñible.
• Delegar tarefas e responsabilidades nos coidados ao noso familiar axúdanos e, ao mesmo tempo, permite que outros familiares e amigos se sintan protagonistas do coidado dun ser querido.
• Se coidamos do noso familiar porque o queremos, coidémonos a nós mesmos, xa que tamén nos queremos.
• Temos as nosas limitacións. Coñecelas e asumilas liberaranos de malos momentos e frustracións.
• Ás veces hai que poñer límites aos coidados que prestamos.
• A prevención de enfermidades e a promoción da nosa saúde son armas moi importantes que temos na nosa man.

O Autocoidado permítenos:

• Atoparnos nunha mellor disposición física e mental para realizar as tarefas do coidado.
• Ter forza e capacidade para afrontar os moitos problemas que supón coidar dun familiar.
• Realizar os esforzos físicos e emocionais que precisan algunhas tarefas.
• Ter sensación de control da nosa vida e realidade cotiá.
• Ter habilidades resolutivas desenvoltas.
• Manter un estado de serenidade e benestar en todo momento.

Sen embargo, é posible que atopemos moitas barreiras para coidar de nós mesmos. Un dos principais obstáculos serán as creencias ou pensamentos erróneos.

Estes son algúns dos pensamentos equivocados que poden aparecer durante os coidados en relación a coidar de nós mesmos:

• É egoísta coidar de min mesmo e atender ás miñas necesidades.
• Non necesito pedir axuda para coidar. Eu podo con todo.
• Son o único responsable do benestar do meu familiar con dependencia.
• Se non fago as tarefas que hai que facer, ninguén as fará.
• Ninguén coida tan ben do meu familiar como eu mesmo.

Estes pensamentos son erróneos e inadecuados polas seguintes razóns:

• Non é egoísta coidar de nós mesmos. Coidarnos tamén significa coidar mellor do noso familiar e non comprometer o noso futuro coas consecuencias problemáticas das tarefas dos coidadores.
• O coidador principal non ten que enfrontar só todos os problemas que xurdan como consecuencia dos coidados ao familiar. Ninguén é un superhome ou supermuller, e toda a axuda que poidamos aproveitar traerá beneficios para todos os implicados nun contexto de coidados.
• Unha carga excesiva de responsabilidades non é saudable nin asumible a longo prazo. Distribuír as responsabilidades en todos os aspectos que implica coidar dun familiar é necesario e positivo.
• Seguramente, a xente se preocupe polo benestar do seu familiar en situación de dependencia. Probablemente, estas persoas estarán felices de axudar nos coidados e sentirse tamén protagonistas do benestar do seu familiar.

Avaliar os nosos pensamentos e crenzas e confrontalos coa realidade pode ser unha boa ferramenta para comprobar se estamos na mellor situación para abordar os coidados do noso familiar e de nós mesmos.

Pedir Axuda

Toda axuda que o coidador poida recibir é necesaria. Tanto a axuda nos coidados do noso familiar como o apoio dirixido aos propios coidadores teñen un valor enorme e son elementos esenciais para lograr unha situación de coidados exitosa. Hai multitude de fontes e recursos para obter axudas e apoios, tanto de forma profesional como informal.

As axudas máis comúns ás que podemos acceder son:

• Axuda de familiares ou amigos.
• Axudas profesionais dirixidas a atender o noso familiar que alivian a nosa carga.
• Axudas profesionais dirixidas especificamente ao apoio dos coidadores e as súas necesidades.
• Axudas técnicas e adaptacións no fogar.
• Novas tecnoloxías e domótica.

Os beneficios que se derivan de aceptar e buscar axudas e apoios son moi elevados tanto para o coidador como para o seu familiar. Ademais de aliviar a carga de coidados, distribúense as responsabilidades do coidado, algo que os familiares e amigos tamén poderían agradecer, xa que tamén se preocupan polo estado e benestar do familiar. A axuda profesional garante coidados e atencións de calidade, asegurando que as necesidades do noso familiar sexan satisfeitas mediante accións e intervencións axeitadas á patoloxía específica que a persoa con dependencia presenta e ás súas necesidades particulares.

Cando falamos especialmente da axuda de familiares e amigos, non é pouco común que moitos coidadores a rexeiten. Hai varias razóns, como vimos. Estes son algúns dos motivos para rexeitar ou non aproveitar as axudas ás que podemos acceder:

• Non desexamos trasladar a carga dos coidados a outras persoas.
• Pensamos que ninguén vai coidar do noso familiar tan ben e con dedicación como nós.
• Sentimos que pedir e aceptar axuda é un sinal de debilidade que non queremos mostrar.

É importante contrastar estes pensamentos e opinións coas necesidades reais que presenta o familiar con dependencia e nós, os coidadores.

No que respecta á solicitude de axuda, aquí tes algúns consellos e aspectos a ter en conta:

• Expresar claramente as nosas necesidades cando solicitamos axuda a alguén.
• Recordar que, agás nos servizos aos que temos dereito por lei e nas asociacións que están obrigadas a prestar axuda, ninguén está obrigado a facelo. Aceptar un “non” con naturalidade é unha posibilidade.
• Utilizar habilidades de comunicación ao solicitar axuda, como empatizar coa persoa á que lle solicitamos axuda, non mostrar inibición ou inseguridade, explicar claramente o que desexamos desa persoa e por que o desexamos, etc.
• Ante unha resposta negativa, non insistir pedindo de novo a axuda.
• Recordar que solicitar axuda non implica esixila.
• Recibir axuda non nos coloca en débeda coa persoa que nos apoia.
• Ao acordar que alguén nos axudará, é importante definir claramente o contido dese axuda, como o grao de implicación, o tempo invertido e as responsabilidades aceptadas.

Para optimizar as axudas dispoñibles, é importante ter en conta o seguinte:

• Identificar as tarefas que o noso familiar pode realizar por si mesmo. Manter e fomentar a súa autonomía é unha das tarefas principais dos coidadores.
• No plan de coidados, identificar quen e cando pode axudarnos de forma illada e axustar o plan á axuda que obtemos.
• Investigar as axudas públicas que corresponden segundo o grao de dependencia do familiar e as súas dificultades específicas.
• Explorar os servizos privados dirixidos á dependencia que se adapten ás nosas necesidades e posibilidades.
• Acudir a organizacións de coidadores, persoas con dependencia ou afectados, xa que son valiosos recursos de axuda.
• Non esquecer que en España hai moitos coidadores de persoas con dependencia que poden ser de gran axuda para compartir experiencias, coñecementos e brindar apoio emocional.
• Expresar os nosos sentimentos e necesidades a familiares e amigos, quen seguramente desexan axudarnos.
• Investigar sobre produtos de apoio que poden facilitar as tarefas de coidado, xa sexa adquiríndoos ou solicitando a súa cesión gratuíta.

A depresión

No que respecta á depresión, é importante recoñecer que afecta a moitos coidadores. A depresión é un trastorno do estado de ánimo que se caracteriza por un estado de abatemento e infelicidade, que pode ser transitorio ou permanente. Ademais da tristeza, pode manifestarse a través de síntomas cognitivos, volitivos e incluso somáticos.

É fundamental buscar axuda profesional de terapeutas psicolóxicos e psiquiátricos para abordar e enfrontar a depresión. Os coidadores deben ser conscientes de que a depresión pode afectar a súa capacidade para coidar axeitadamente do seu familiar, o seu desfrute persoal, a súa percepción de si mesmos, a súa saúde física e social, a súa capacidade para avaliar situacións e tomar decisións e o seu propio autocoidado.

A prevención da depresión implica estar atentos a posibles síntomas, como cansazo intenso e prolongado, cambios no sono, cambios nos hábitos alimentarios, falta de motivación e interese en actividades, falta de interese en manter relacións sociais, ansiedade, baixa autoestima, abandono persoal, valoración negativa das propias accións, choro frecuente sen motivo aparente, pensamentos e desexos de morrer ou suicidarse. Ante os primeiros síntomas, é recomendable informar ao médico de referencia e buscar apoio psicolóxico e psiquiátrico, xa sexa a través de derivacións ou profesionais privados dispoñibles.

Actuar con prontitude será unha das nosas mellores armas á hora de enfrontar a depresión. Se, pola contra, non actuamos cedo, o tempo xoga en contra da solución do problema, esixindo un tratamento de maior duración e posibilitando a cronicidade da depresión. Unha actitude positiva e a predisposición a un cambio de pensamento e actitudes por parte nosa son elementos esenciais do tratamento e a recuperación dun problema de depresión. Por iso, seguir estes consellos resultaranos de utilidade durante a recuperación:

• Estimarnos e querernos a nós mesmos. Tratémonos do mesmo xeito que tratamos ás persoas que queremos.
• Todo o apoio que poidamos recibir é importante. Non peches a axuda de familiares e amigos.
• O exercicio é fundamental. Manter unha actividade física regular axudaranos moito na superación das actitudes negativas.
• O tempo de descanso, afastado da carga dos coidados, é moi importante. Sexan unhas horas ao día ou unha ou dúas veces ao ano para poder coller vacacións, infórmate dos servizos de descanso aos que podes acceder.
• Racionalizar os pensamentos e sentimentos negativos. Atendendo á realidade da situación, pregúntate se eses pensamentos e sentimentos son proporcionados.
• Fixar metas realistas para nós e para os nosos coidados. Fixar metas inalcanzables provocaranos sentimentos elevados de frustración.
• Coidar o tempo dedicado ao descanso e a nós mesmos. É tan importante como os coidados ao familiar.
• Non abandonar a nosa hixiene e a nosa aparencia. Iso levaranos a sentirnos mellor e facilitaranos adoptar unha actitude positiva.
• Estar activos. A inactividade leva a máis inactividade. Ademais, canto máis activos nos mostremos, menos ocuparemos a mente en pensamentos contraproducentes.

O illamento

Outro dos problemas que comúnmente afectan aos coidadores é a falta de contactos sociais e o illamento.

Os motivos para iso poden parecer obvios: o tempo que nos esixen os coidados róbannos tempo para pasar con familiares e amigos e saír de casa; o cansazo que nos producen os coidados levanos a permanecer en casa nos nosos momentos libres; as preocupacións poden quitarnos as ganas de saír de casa e relacionarnos, etc.

Con todo, é frecuente que existan tamén outras razóns polas que os coidadores illanse e que teñen que ver cos pensamentos erróneos:

• Sentimos culpabilidade por gozar das relacións sociais.
• Sentimos culpabilidade por non estar a coidar do noso familiar se estamos relacionándonos con amizades.
• Non queremos ser unha preocupación nin unha molestia para os nosos amigos e familiares contándolles os nosos problemas.

O illamento, xa sexa provocado por unha manifiesta falta de tempo ou por unha decisión consciente derivada de pensamentos inadecuados, priva-nos dunha das necesidades esenciais de toda persoa: a compañía dos demais e o goce das amizades. Do mesmo xeito, é na nosa condición de coidadores cando máis necesitamos o apoio dos demais e a satisfacción da compañía e afectos sociais.

As relacións sociais son esenciais para manter un grao suficiente de benestar, para acadar un bo estado de saúde, para gozar e aproveitar o tempo libre, para desenvolvernos como persoas e para dar e recibir afectos.

Podemos identificar que nos relacionamos menos do que desexamos ou, por baixo do noso grao de necesidade se experimentamos estes pensamentos:

• Teño ganas de pasar tempo con amigos e familiares pero non me apetece saír de casa para iso.
• Fai máis tempo que non vexo aos meus familiares e amigos do que era habitual.
• Sair e gozar das relacións sociais xérame sentimentos de culpabilidade.
• Non quero ver á xente porque eles non teñen por que escoitar os meus problemas.

Considerando as dificultades que atopa os coidadores para relacionarse socialmente na medida en que o facían antes de adoptar este rol, o descenso na frecuencia de actividades sociais non é un feito polo que o coidador deba sentir culpabilidade. Ao contrario, debe ser consciente do necesarias que son estas e que o illamento é un xerador de problemas e dificultades que pouco axudan a que sexamos mellores coidadores.

É o propio coidador quen debe tomar conciencia do necesarias que son as relacións sociais. Se non pode relacionarse todo o que lle gustaría ou se se relaciona menos que antes de converterse en coidador, pense e recorde o gratificante que lle supoñían as relacións sociais cando as desfrutaba plenamente.

Ante unha manifiesta falta de tempo para relacionarnos da forma en que o faciamos antes de converternos en coidadores, pero comprendendo a necesidade de relacionarnos socialmente, é aconsellable optimizar o tempo que dedicamos ás relacións sociais. Unha boa forma de optimizar as relacións é centrarnos especialmente nas que nos resultan máis satisfactorias.

As relacións sociais satisfactorias caracterízanse por:

• Proporcionar diversión e entretemento.
• Implicar persoas que nos comprenden e empatizan con nós e a nosa situación.
• Ser un canal de apoio e desafogo emocional.
• Aliviar a carga dos coidados.
• Favorecer o noso benestar emocional.
• Permitir dar e recibir afecto.

Cando o déficit nas nosas relacións é provocado por pensamentos erróneos como os que enumeramos ou simplemente non nos relacionamos porque o noso estado de ánimo está baixo e iso nos require un esforzo, debemos recordar:

• A saúde social é unha parte esencial do noso estado de saúde. Non podemos ter un bo estado de saúde se descoidamos a parte social.
• Coidarnos a nós mesmos significa coidar mellor do noso familiar.

Relacionarnos socialmente de forma satisfactoria é un dos mellores apoios para o noso propio coidado.

Do mesmo xeito, recordar que á hora de establecer e elaborar o Plan de Coidados, é conveniente optimizar a frecuencia e os tempos das tarefas de coidado para que o mesmo plan reflicta os momentos nos que poderemos facer uso do tempo libre que poidamos dedicar a estar en compañía.

A ansiedade

A excesiva carga dos coidados, a falta de apoios, os problemas comúns que aparecen cos coidados e outros elementos presentes na vida do coidador poden levar frecuentemente a padecer estados elevados de ansiedade.

A ansiedade pode xogar a nosa favor cando nos posibilita reaccionar ante un suceso ou unha necesidade e actuar adecuadamente e con eficacia. Con todo, se os estados ansiosos duran moito ou aparecen sen que ningunha causa externa o despertase, podemos estar falando de padecer trastornos de ansiedade.

A ansiedade pode xerar no coidador:

• Problemas graves de saúde.
• Dificultade para levar a cabo as nosas tarefas.
• Malestar emocional permanente.
• Toma de decisións inadecuadas.
• Comportamentos compulsivos.
• Cansazo crónico.
• Depresión.

Como sempre, a mellor forma de enfrontar a aparición de estados prolongados de ansiedade ou trastornos de ansiedade é actuar con prontitude. Para iso, é recomendable estar atentos aos seguintes síntomas propios destas situacións:

• Aparición de medos infundados.
• Aparición de preocupacións excesivas.
• Sentímonos moi tensos e nerviosos.
• Sentímonos inquedos e impacientes.
• Non somos capaces de relaxarnos.
• Sentímonos moi cansados.
• Temos palpitacións.
• Dores de cabeza frecuentes.
• Sensación de asfixia.
• Náuseas.
• Debilidade.
• Irritabilidade.

Os problemas de ansiedade son moi comúns nos nosos días e teñen un tratamento sinxelo. Debemos acudir ao médico de atención primaria ante a aparición dos síntomas para que nos indique o tratamento a seguir ou nos derive a un especialista.

Mentres tanto, unha actitude positiva ante os nosos estados ansiosos será un dos nosos mellores aliados para vencer esta problemática.

A actitude positiva á hora de enfrontar unha elevada ansiedade ou un trastorno de ansiedade implica:

• Non anticipar os acontecementos, o que teña que suceder sucederá.
• Intentar controlar as reaccións que nos provocan malestar ante situacións concretas.
• Antes de actuar, se nos atopamos ansiosos, tomar distancia da situación que nos xerou ese aumento na ansiedade.
• Respirar profundamente.
• Aplicar técnicas de relaxación. O noso médico de atención primaria poderá ensinarnos esas técnicas.
• Non ter reparos en expresar como nos sentimos e buscar confidentes que nos escoiten.

Manexar o estrés

Os coidadores tenden a sufrir niveis elevados de estrés. O estrés é unha enfermidade moi común nos nosos días e hai multitude de formas efectivas de enfrontalo.

O estrés é unha reacción fisiolóxica mediante a cal o corpo responde dunha determinada forma ante unha situación que se interpreta como ameazante ou que require esforzo adicional. Neste sentido, o estrés é necesario para actuar ante as situacións cotiás da vida. Con todo, cando as respostas estresadas son constantes e se dan en exceso, o estrés pode ter graves consecuencias para a saúde.

É a nosa valoración subxectiva dun estímulo a que determina a forma en que respondemos ao mesmo. Debido á sobrecarga que padecen moitos coidadores e ás dificultades que enfrontan diariamente, poden aparecer valoracións equivocadas ante algunhas ou moitas situacións, de forma que nos provoquen frecuentes e excesivas respostas estresadas.

As consecuencias que o estrés ten nos coidadores son, entre outras:

• Elevada ansiedade.
• Dores e tensión muscular.
• Caída do cabelo.
• Disminución da autoestima.
• Cambios nas relacións sociais.
• Dificultade para tomar decisións.
• Maiores probabilidades de enfermar e padecer problemas de saúde.

Por iso, o primeiro consello para enfrontar o estrés é identificar se a nosa resposta ante unha situación é adecuada e coherente coa realidade. Do mesmo xeito, é recomendable identificar que situacións nos provocan ese estrés e nos xeran respostas inadecuadas.

Nos coidadores converxen varios factores que poden influír negativamente no grao de estrés que a persoa padeza:

• Se o coidado é voluntario ou non. Se non tivemos a oportunidade de escoller converternos en coidadores, senón que nos foi impoñido, o estrés tende a ser maior.
• O grao de satisfacción coa forma en que realizamos as tarefas: a avaliación que facemos de nós mesmos como coidadores. Canto máis negativa sexa esta valoración, maiores posibilidades teremos de padecer estrés.
• O tipo de relación que mantemos co noso familiar con dependencia. Se a relación non é satisfactoria, soe aumentar o estrés. Do mesmo xeito, as nosas expectativas sobre a relación ou sobre cal debe ser o comportamento do noso familiar xogan un papel importante.
• A nosa capacidade ao longo de toda a nosa vida de enfrontar as situacións estresantes. Se antes de ser coidadores manexabamos mal o estrés que xerabamos, seguramente ocorra o mesmo ante as situacións xeradas polos coidados.
• O noso estado de saúde. Se o noso estado de saúde é precario, a capacidade de enfrontar con éxito o estrés será baixa.
• A falta de apoios para coidar eleva a carga obxectiva e subxectiva dos coidados e propicia a xeración de estrés.
• Existen situacións illadas e concretas que nos estresan moito por riba doutras situacións.

Como sempre, a mellor opción para abordar o autocoidado en relación ao estrés é estar atento á aparición dos primeiros síntomas. Se temos un estrés elevado, é posible que padezcamos os seguintes síntomas:

FÍSICOS:

• • Cansazo elevado
  • Opresión no peito
  • Dificultade para respirar
  • Palpitacións
  • Sudores frecuentes
  • Dificultade para tragar
  • Tremores

EMOCIONAIS:

• • • Angustia e temores
    • Choros frecuentes
    • Irritabilidade e enfados frecuentes
    • Cambios de humor
    • Disminución das capacidades cognitivas: capacidade para concentrarnos, tomar decisións, avaliar adecuadamente as situacións, etc.
    • Sensacións de medo ou pánico infundadas
    • Depresión
    • Sensación de que os coidados nos superan

CONDUTUAIS:

• • Inquietude e hiperactividade
  • Dormir máis que antes ou ter dificultades para conciliar o sono
  • Tomar medicamentos sen control médico
  • Fumar ou beber máis do habitual
  • Comportamentos compulsivos
  • Comer en exceso ou comer pouco

Para enfrontar e solucionar unha situación de estrés elevado, é imprescindible actuar o máis cedo posible. Se identificamos os síntomas do estrés ou se nos foi diagnosticado, actuar para cambiar as cousas non só implica buscar unha mellora, tamén nos permite tomar o control da situación, o que ten consecuencias positivas na percepción que temos de nós como coidadores.

Consellos para manexar adecuadamente o estrés:

• Recoñecer os sinais de alerta e os síntomas. Acudir ao médico de cabeceira ao seu aparecemento.
• Identificar aquelas situacións que nos provocan estrés.
• Avaliar como respondemos a esas situacións e medir a coherencia da nosa resposta coa realidade.
• De todas estas situacións que nos estresan, identificar cales podemos cambiar e cales non. Só podemos modificar aquelas que están ou poden estar baixo o noso control. Para aquelas situacións que non podemos cambiar, debemos adaptarnos a elas. Todo isto supón unha experiencia satisfactoria en termos de autoavaliación e autoestima.
• Afrontar os cambios de un en un.
• O descanso é moi importante. Se os descansos non son reparadores, identificar as causas para modificalos. Se non é posible e non gozamos dun descanso reparador, acudir a un profesional.
• Expresar como nos sentimos é moi importante.
• O exercicio axuda a reducir os niveis de estrés.
• Evitar tomar medicamentos sen control médico. As actitudes impulsivas e compulsivas xeran aínda máis estrés.

Poñer límites aos coidados

Canto maiores son as esixencias e a carga dos coidados, máis necesario resulta establecer a liña que separa o coidado adecuado dun familiar de prestar os coidados comprometendo coa nosa saúde e o noso futuro.

Ás veces, os coidadores comezan a establecer límites aos coidados cando a carga é elevada e xa apareceron algúns dos problemas e consecuencias negativas do coidado que vimos: estrés, problemas emocionais, problemas de saúde, illamento, etc.

Por iso, é recomendable establecer límites aos coidados que imos prestar desde o primeiro momento, avaliando a nosa capacidade de esforzo e de soportar a carga que, prevemos, suporán os coidados.

Poñer estes límites é unha parte esencial do autocoidado. Grazas a iso, estaremos en mellores condicións físicas e emocionais para asumir as tarefas e responsabilidades necesarias, de forma que todo o contexto de coidados se vexa beneficiado: o noso familiar con dependencia, nós os coidadores e o noso núcleo familiar e social.

Moitos coidadores cargánse excesivamente de forma voluntaria por amor ao familiar, por celo no seu labor ou por outros motivos. Non facemos ningún favor a ninguén soportando unha carga excesiva, senón todo o contrario: as nosas probabilidades de enfermar e de prestar coidados de peor calidade vense reforzadas.

Ao mesmo tempo que nos propoñemos establecer límites aos coidados, pode suceder que o noso familiar nos realice demandas excesivas. Estas demandas son excesivas cando:

• O familiar con dependencia culpa ao coidador por erros involuntarios.
• Finge atoparse peor do que está.
• Non atende ás nosas propostas para poñer límites.
• Rechaza axudas (axudas técnicas, servizos) que faciliten os coidados.
• Négase a aportar o seu diñeiro para aqueles gastos derivados de coidar del.
• Ás veces, maltrata ao seu coidador.

Consellos para poñer límites aos coidados:

• Identificar aquelas tarefas que o familiar pode facer por si mesmo.
• Fomentar a súa autonomía é facer ao familiar con dependencia partícipe e responsable dos seus propios coidados.
• Valorar qué tarefas non podemos levar a cabo ou non podemos levar a cabo sen axudas.
• Para aquelas tarefas que non poidamos realizar, haberá que sopesar: grao de importancia, que alternativas existen a estas tarefas e quen podería leválas a cabo. As respostas a estas preguntas deben reflectirse no plan de coidado.
• Pedir axuda e apoio.
• Manter a longo prazo as decisións adoptadas sobre os límites.

Cando os coidados se volven cotiáns, adquirimos costumes, rutinas e habilidades que fan máis levadeira a carga que cando comezamos no noso papel como coidadores. Neste momento, pode avaliarse de novo a nosa capacidade de asumir esforzos e responsabilidades e reconfigurar os límites que establecemos anteriormente aos coidados.

Os sentimentos de culpa

Os sentimentos de culpa son moi frecuentes entre os coidadores, aínda que en cada un deles poden aparecer por motivos distintos.

Podemos ter sentimentos de culpa porque:

• Creemos que podemos dar máis do que estamos a dar.
• Creemos que o noso familiar merece máis atención da que lle prestamos.
• Cando dedicamos tempo a nós mesmos.
• Por decisións que adoptamos.
• Por querer fuxir dos coidados e do noso papel como coidadores.
• Por reaccionar mal ante algunha situación.
• Por discusións e conflitos que ocorreron co familiar coidado ou no entorno familiar.
• Por descoidar outras obrigacións para prestar os coidados ao familiar.
• Porque o noso familiar con dependencia nos esixe demasiado.

O malestar emocional e os problemas de saúde son outras consecuencias inmediatas da culpa. O gasto de enerxía enfocado en sentimentos de culpabilidade que experimenta unha persoa con estes sentimentos é moi elevado. É, efectivamente, un sentimento moi danoso e destructivo que non nos permite apreciar a nosa calidade e capacidades como coidadores, non permite ver a melloría que pode experimentar o noso familiar como consecuencia dos nosos coidados e non nos permite sentirnos satisfeitos co traballo que estamos a facer.

Consellos para entender e afrontar os sentimentos de culpa:

• É recomendable aceptar os nosos sentimentos. É común que experimentemos culpa e aceptala con serenidade é o primeiro paso para poder realizar modificacións nas situacións que nos a provocan.
• Aceptar a culpa con serenidade implica recoñecer que é un sentimento que non nos fai ben e que pode ter consecuencias no noso estado emocional e psicolóxico.
• É recomendable identificar por que nos sentimos culpables e ante que situacións. Ás veces, a culpa é só o envolvente baixo o que se atopan multitude de sentimentos máis profundos. Coñecelos é coñecernos mellor a nós mesmos e estar máis preparados para actuar ante eles.
• Prestar atención a como expresamos e experimentamos as nosas responsabilidades cos coidados. Prestar atención a como empregamos as palabras “debo”, “podería facer”, “debería facer”, etc. quizais a nosa autoexixencia sexa demasiado elevada.
• Se determinadas situacións ou comportamentos nos xeran culpa, debemos ver se podemos modificalas. Modificalas implica determinación por mellorar e daranos un maior grao de control sobre estas situacións.
• Contrastar o noso rol ideal de coidadores co coidador que somos e somos capaces de ser. Quizais o noso ideal sexa inalcanzable.
• Expresar como nos sentimos é un bálsamo para o noso estado emocional. Os familiares e amigos son un bo apoio.
• Ser comprensivo con nós mesmos é importante. Moitas veces somos o noso xuíz máis severo.
• Se nos resulta imposible vencer os sentimentos de culpa, podemos acudir a un profesional.

Fonte: Programa Quero Coidarme Mellor- Cruz Vermella